اینجا روستاست. جایی كه آسمان، زمین، عشق، هوا، سادگی و حقیقت زندگی مال روستایی است.
زندگی در روستا رسم خوشایندی است. كوچه های خاكی و در هم گره خورده، خانه هایی از خشت و گل با درهای چوبی قدیمی، انگار كه به زندگی روستا چهره ای شاعرانه بخشیده. دستان پینه بسته پیرمرد روستایی نیز حكایت پیوند كار و تلاش با زندگی روستایی است.
زندگی روستایی آرام و آهسته پیش می رود. زندگی روستا هنوز هم خالی از سر و صداست و فرسوده شدن از سختی ها و هیاهوی زندگی شهرنشینی غایب همیشگی آن. در روستاست كه شادی ها و غم ها تقسیم می شوند. آدم های روستا به هم نزدیك ترند و آنجاست كه همسایه از حال همسایه خبر دارد.
آدم هایی كه همیشه در جستجوی زندگی آرام و به دور از ازدحام شهرها هستند، تصویری شاعرانه از روستا در ذهن خود دارند و برای همین است كه خیلی وقت ها می گویند خوشا به حالت ای روستایی. روستایی خبر از بوق های پی?درپی ماشین ها و هیاهوی شهرنشینی ندارد.
زندگی شهری اما نقطه مقابل روستاست و گذران زمان در شهر خود قصه ای متفاوت از روستا دارد. زندگی شهری مهارت و فوت و فن خاص خود را طلب می كند. در شهرها انگار پایانی برای سر و صدا و هیاهو نیست. صدای خیابان ها، ماشین ها و آدم ها آنقدر آزاردهنده است كه گاهی به سرت می زند همه چیز را رها كنی و به كنجی دنج پناه ببری، البته اگر بتوان در شهرها جایی این چنین یافت. زندگی شهری، زندگی آرام و بی دغدغه ای نیست.
آدم ها در شهرها هر روز بی تفاوت از كنار یكدیگر می گذرند. ارتباط ها در شهرها جزیی اند و زود گذر. آدم ها نسبت به هم بی تفاوتند و غرق شدن در شلوغی و هیاهوی شهرها مرگ صمیمیت ها و عاطفه هاست. شهر انگار كه دنیای بیگانه هاست.
امروزی شدن روستاها
هرچند هنوز هستند روستا هایی كه زندگی صنعتی و تاثیرات زندگی شهری آنها را متحول نكرده است، اما زندگی روستایی با تمام زیبایی هایش رو به سوی تحول دارد. اگرچه هنوز میان شهر و روستا تفاوت های بارزی وجود دارد، اما سبك زندگی روستاییان در حال تغییر است و با شتابی روز افزون از گذشته ها فاصله می گیرد.
حالادر برخی روستاها خیلی از سبك های زندگی شهری وارد شده، آنقدر كه برای قدیمی ها كمتر چیز آشنایی از گذشته بر جای مانده است. برای كسانی هم كه راه شهر را پیش گرفتند و سالیان دراز دور از روستایشان بوده اند، شاید باور دیدن روستای كودكی هایشان كمی دشوار باشد.
به اعتقاد دكتر نعمت الله فاضلی، مردم شناس و استاد دانشگاه علامه طباطبایی ـ كه مطالعات گسترده ای درباره سبك زندگی روستایی و تغییر و تحول در آن انجام داده ـ ویژگی های شیوه زندگی روستایی در دوره های گذشته اجازه نمی داد تا پدیده سبك زندگی به معنایی كه در شهر دیده می شود به وجود آید. اما با رشد فرآیند شهرنشینی یا همان شهری شدن در روستا ها نیز سبك زندگی در حال شكل گیری است.
هرچند در گذشته پوشش اهالی روستا با فرهنگ سنتی روستاییان پیوند داشت و با شهرنشینان كاملامتفاوت، اما حالایكی از تغییرات روستاها نسبت به گذشته تغییر در پوشش اهالی روستاست كه چندان تفاوتی با پوشش شهرنشینان ندارد. در خیلی از روستاها، روستاییان دیگر همچون گذشته لباس سنتی تن نمی كنند و حالاپوشش جوان روستایی فرق چندانی با جوان شهری ندارد.
دكتر محمدباقر علیزاده اقدم، جامعه شناس و استاد دانشگاه تبریز می گوید: با ورود تلویزیون و رسانه های جمعی به روستا ها، زندگی شهرها به روستاها نیز سرایت یافت، به گونه ای كه در موارد بسیاری روستاها به دنباله روی از شهرها پرداختند، در نتیجه نوعی یكسان سازی سبك زندگی روستاییان با شهرنشین ها یا همان شهری شدن روستا ایجاد شد.»
این جامعه شناس می افزاید: اكنون بیشتر ابزارهای مورد استفاده در شهرها در روستاها نیز رایج است. البته تاثیرپذیری روستا از شهر همواره تابع بعد مسافت میان این دو بوده است. یعنی هرچه روستایی به شهر نزدیك تر باشد به همان میزان نیز نفوذ عناصر و فرهنگ شهر در روستا نیز بیشتر می شود.»
شكل فعالیت ها نیز در روستاها تغییر اساسی كرده است، هر چند در خیلی روستاها هنوز هم كار روستایی كشاورزی و دامپروری است، اما دختر روستایی كه تا همین چند سال پیش پشت دار قالی می نشست و با دستان هنرمندش بر تار و پود آن نقش می زد حالاانگار همچون دختر شهرنشین به دنبال مهارت های تازه تری است.
تغییر شكل خانه های روستایی
زمانه كه تغییر كرد و همه چیز رو به جلو رفت، شكل خانه های روستا نیز تغییر یافت و كم كم با مصالح و مواد ساختمانی مدرن ساخته شد. خانه های روستایی كه زمانی نشان از سنت های روستاییان و سبك زندگی آنان داشت، حالاانگار نه شبیه خانه روستایی مانند گذشته هاست و نه كاملاشبیه خانه های مدرن شهری.
دكتر نعمت الله فاضلی معتقد است نه تنها شهرنشینان، بلكه حتی نسل های امروزی روستا نیز با توجه به تغییراتی كه در روستاها در نتیجه توسعه امكانات و خدمات رفاهی و تغییر شیوه یا سبك زندگی روستایی رخ داده است، كمتر قادر به تفكیك مفهوم خانه روستایی خود از خانه شهری هستند، اگرچه همچنان تفاوت های بارزی بین شهر و روستا وجود دارد.
به اعتقاد این مردم شناس، خانه روستایی مدرن تلفیق و تركیب ناهماهنگ، نامتوازن و ناهمخوانی از خانه روستایی سنتی، خانه شهری و چادر و كپر عشایری است. یعنی نه خانه شهری، نه چادرعشایری و نه خانه روستایی سنتی است.
به عقیده مردم شناسان اما این تغییرات تنها در شكل و قیافه خانه ها خلاصه نشده است. چنان كه به اعتقاد دكتر نعمت الله فاضلی، استاد مردم شناسی دانشگاه علامه طباطبایی، با تغییر سبك زندگی و محیط خانه، روابط درون خانه ها و خانواده ها نیز دست نخورده نمانده است. روابط و ارزش های بورژوایی بتدریج بر روستا ها غلبه یافته، به گونه ای كه شهری شدن به مثابه نوعی ارزش بر روستا حاكم شده است.
دكتر محمدباقر علیزاده اقدم، جامعه شناس و استاد دانشگاه تبریز می گوید: ورود تكنولوژی شهری به جوامع روستایی، تغییرات زیادی در این جوامع ایجاد كرد. به عنوان مثال زمانی كه ابزاری نظیر تراكتور وارد زندگی روستایی شد نیاز به عریض شدن جاده ها و تغییر شكل درها و بناها همچون اضافه شدن انبار به ساختمان ها و در نتیجه تغییر شكل خانه ها شد.»
این جامعه شناس می افزاید: در گذشته میان ناحیه ای كه روستا در آنجا قرار داشت و معماری سنتی نوعی رابطه خاص وجود داشت. به عنوان نمونه در مناطق كویری اغلب خانه ها از گل و خاك ساخته می شد. اما اكنون تا حدودی سبك معماری شهری در خانه سازی و زندگی روستا ها كه در گذشته معماری خاص خود را داشت، نفوذ و آن را متحول كرده است.»
ورود تكنولوژی به روستا
زمان می گذرد و با پیشرفت علم و پیدایش تكنولوژی، زندگی روستایی نیز رنگ و بوی دیگری می یابد. سبك زندگی در روستا حالامثل بسیاری از جنبه های زندگی آدم های امروزی تغییر كرده و حالابه چشم روستا، شهر نمادی برای امروزی شدن است.
بسیاری از عناصر زندگی شهری در زندگی روستایی راه یافته است. حالادیگر زن روستایی تقریبا از همان ابزاری استفاده می كند كه زن شهرنشین در خانه اش دارد. حالادر خانه زن روستایی جای جارو دستی را جارو برقی، جای پشتی را مبلمان و شاید جای سفره روی زمین را میز ناهارخوری البته نه در شكلی كاملامدرن پركرده است. دیگر بوی نان محلی در كوچه پس كوچه های روستا به مشام نمی رسد و انگار نان های ماشینی، سفره های خانه های روستایی را رونق می دهد.در كنار همه این تغییرات اضافه شدن برق، گاز، تلفن، مدرسه و بیمارستان همگی اجزایی از عناصر زندگی شهری است كه زندگی روستایی را متحول و آن را به زندگی شهری نزدیك تر كرد. عناصر زندگی شهری حالادر كنار زندگی روستایی جا خوش كرده و زندگی روستایی حالامخلوطی از گذشته و حال است.هر چند تغییراتی در سبك زندگی روستا ها وارد شده اما روستا، همان روستاست با همان مردمانی كه آسمان، زمین، عشق، هوا، سادگی و پاكی حقیقت زندگی شان مال آنهاست.
درباره این سایت